Anke Zwaga- “Het aangeven van de resterende tijd voor de start is het belangrijkste.”
Leeuwarden- Anke Zwaga (21) is opgegroeid in Koufurderrige, een dorp gelegen in de gemeente Sûd-West Fryslân, ten westen van het Koevordermeer. Sinds een paar maanden woont Zwaga in het altijd gezellige Grou. De startplaats van het jaarlijkse skûtsjesilen.
Ljouwerter skûtsje
“Ik ben met het Ljouwerter skûtsje opgegroeid. Mijn mooiste ervaring is de gezellige sfeer aan boord van de Vrouwe Nieske. Als klein meisje heb ik al heel wat danspassen gemaakt op de tafels van het schip.” Zwaga zeilt inmiddels zo`n 4 jaar met haar broer Willem Zwaga. Zij maakte deel uit van de bemanning van de “Opsjitter” en gaat mee als bemanningslid van het Ljouwerter skûtsje.
In de roef
Op de vraag waar we Zwaga terug vinden op het skûtsje, antwoord zij: “Ik zit in de roef. Het aangeven van de resterende tijd voor de start is mijn belangrijkste taak en het binnen halen van de schoot.” De roef was de woning aanboord van het skûtsje en waren verre van comfortabel. Hele gezinnen sliepen in de roef. De ouders sliepen in het alkoofbed, terwijl de kinderen met drie of vier bijeen sliepen in de “achteronder”. Dit is een lager gelegen plaats onder de roef. De allerkleinsten sliepen zelfs in de kastschuiven (grote laden), als er meerdere kinderen aan boord waren.
Zwaga is de spin in het web aanboord van het Ljouwerter skûtsje. Zij zorgt ervoor dat iedereen voorzien is van een zwemvest, het opruimen en aangeven van landvasten, stootkussens, de route, eten en drinken en ga zo maar door. Zwaga regelt het.
Nek aan Nek
“De mooiste wedstrijden, zijn de wedstrijden met niet al te veel wind. Dan zeilen de skûtsjes nek aan nek. De wedstrijd blijft spannend tot het laatste moment. Heel gaaf!” In de voorbereiding vooraf gaande aan een wedstrijd, doet Zwaga geen gekken dingen. Wel neemt ze genoeg kleding mee. “ Door ervaring wijzer geworden. Ik ben al eens een keer omgegaan met een skûtsje. Dan ben je heel blij met droge kleding.” De ideale wedstrijd is voor Zwaga een wedstrijd met een goede wind.
Linker rijtje
Dit jaar wordt er met een nieuwe bemanning gezeild op het Ljouwerter skûtsje. “We hebben een jong team en zijn goed op elkaar ingespeeld. Met de juiste wind in de zeilen moet een plek in het linker rijtje haalbaar zijn.”
Recentelijk heeft Siete Meeter bij het bestuur, tevens eigenarencommissie Stichting Ljouwerter Skûtsje, aangegeven dat hij zijn functie als schipper aan het eind van dit seizoen neerlegt.
Niet te combineren
Siete geeft aan dat hij niet langer de taken en de verantwoordelijkheden, die onlosmakelijk zijn verbonden aan de functie van SKS schipper, kan combineren met zijn werk- en privéleven.
Eigen beslissing
Dit weloverwogen besluit heeft Siete genomen in aansluiting op het recente SKS kampioenschap. Als bestuur betreuren wij zijn keuze maar respecteren deze uiteraard. Wij bedanken Siete voor alles wat hij voor de Stichting Ljouwerter Skûtsje heeft gedaan.
Binnenkort oriënteert het bestuur zich op een nieuwe schipper die het helmhout in 2017 overneemt.
Earnewâld- In het Skûtsjemuseum staat het leven van vroegere generaties skûtsjesschippers centraal. Op een prachtige locatie vlakbij Earnewâld staat de historische scheepswerf “De Stripe.”Hier komt de oude traditionele zeilvaart weer tot leven. In het museum neem je onder andere een kijken in een nagebouwde roef. Je proeft de verhalen van vroeger. Je ruikt aan taan en teer. Je maakt er kennis met de krappe ruimte aan boord rond 1900, toen de skûtsjes onder zeil dagelijks vrachten vervoerden. Het was een zwaar bestaan van hard werken, maar vaak de vreugde van een vrij leven, met wind en water.
Vrijwilligers
In het skûtsjemuseum komen mooie, soms sterke verhalen tot leven. Het museum wordt gerund door ongeveer 50 vrijwilligers met de meest uiteenlopende taken. Zo zijn er timmerlieden, technici en zelfs nog een edelsmid. De oudste vrijwilliger is Jan Bruinsma de voormalig dorpstimmerman. Jan is 96 jaar en nog altijd actief betrokken bij het museum. In april van dit jaar heeft het museum de 100.000ste bezoeker mogen begroeten. Per jaar ontvangt het museum ongeveer 6000 bezoekers.
Oude materialen
In het museum vind je veel oude materialen. Veel masten, zeilen en andere onderdelen van de skûtsjes. Oprichter Age Veldboom heeft letterlijk veel spullen van de brandstapel gehaald. “Een jaar of wat terug was er geen oog voor historie. De schepen moesten sneller, aldus Veldboom: “Ik ben blij dat er weer een originaliteit commissie in het leven is geroepen, waardoor de skûtsjes weer in oude staat zijn hersteld.”
Start van het museum
Het museum is in 1998 opgericht door Veldboom. De doel van het museum is: “Het bewaren en bewaken van de historie voor de jeugd en om hen ook te stimuleren kennis te maken met oude ambachten. Het is een echt doe-museum. ” Veldboom is, zoals hij dat zelf zegt, “Gigantisch tevreden over de vlucht die het museum heeft gemaakt door de jaren heen. Dit had ik nooit allemaal alleen gekund. Het was een goed besluit een stichting in het leven te roepen. Hierdoor is het allemaal veel beter geregeld en nog mooier, dan wanneer ik het allemaal alleen had moeten doen.”
Bruine zeilen
Een van de rondleiders is,de uit Leeuwarden afkomstig, Henk Veltman. Samen met zijn vrouw is hij een van de vele vrijwilligers waar het museum op draait. Hij en zijn vrouw zijn nauw betrokken bij het museum. Naast rondleidingen verzorgen is Veltman een van de technici van het museum. Na een warm onthaal werden we meegenomen door de historie van het museum. Zo vertelde Veltman, dat vroeger alle zeilen van wit katoen waren. Tenminste, toen ze nieuw waren. “De zeilen werden op een gegeven moment met een bezem en tanine behandeld om te voorkomen dat “het weer” in de zeilen kwam. “Door deze behandeling werden de katoenen zeilen bruin van kleur”, zo vertelt Veltman; “Nu heb je veel kunststof zeilen.”
Aebelina
Naast het museum ligt het houten skûtsje “Aebelina”. Veltman vertelde ons dat het skûtsje helemaal van eikenhout is gemaakt. “Verschillende gemeenten en de Provincie Fryslân hebben veel hout gedoneerd. Wanneer er eikenbomen waren omgewaaid, werden deze geschonken aan het museum om de “Aebelina” af te kunnen maken.”
Nieuwsgierig
Ben je nieuwsgierig geworden naar de verhalen over vroeger en wil je meer weten over het leven op een skûtsje? Kijk dan even op www.skutsjemuseum.nl of op www.aebelina.nl
Klaas Ferwerda – Onze Lierenman en trimmer van het grootzeil
Onze lierenman: “Grou is de spannendste wedstrijd. De eerste wedstrijd van het seizoen!”
De uit Leeuwarden afkomstige Klaas Ferwerda(49) zeilt voor het 4e jaar bij het Ljouwerter Skûtjse. “Ik ben begonnen toen ik ongeveer 16 jaar oud was. Ik zeilde in de IFKS met Eildert Meeter en daarna jaren lang, nog steeds in de IFKS, met Siete Meeter.”
Handmatig
Om de zo’n 100 jaar oude skûtsjes zoveel mogelijk in ere te houden, moet bijna alles op het skûtsje met handkracht gedaan worden. Geen automatische lieren die de zwaarden omhoogtrekken. De lierenman zorgt er samen met de schotenmannen voor dat het grootzeil er optimaal bij staat.
Hij bedient met lieren en blokken de piek, de hals en het onderlijk. Hoe beter het zeil staat, hoe sneller het schip gaat. Bij lichter weer komt het zeil er wat holler op (o.a. het onderlijk wat losser), bij hardere wind juist wat vlakker. Daarnaast vergt elke koers (aan de wind, voor de wind, etc.) een andere stand van de hals, piek en het onderlijk.
De start in Grou
Grou is de spannendste wedstrijd. Het begin van de SKS 2016. De SKS werkt haar kampioenswedstrijdenreeks gedurende 11 wedstrijden af. De eerste wedstrijd is op 30 juli te Grou en de laatste van de 11 wedstrijden is op 12 augustus in Sneek. Alle wedstrijden kun je vinden via onze pagina http://www.ljouwerterskutsje.frl/friksbeheer
Meegesleurd
Dat het er soms mal aan toe kan gaan, is inmiddels wel duidelijk. Op de vraag of Klaas wel eens een nat pak heeft gehaald, vertelde hij: ”Meerdere malen. Ik ben in totaal acht keer om gegaan en één keer door de fok meegesleurd/omhoog getild en in het water terecht gekomen. Gelukkig heeft Siete mij er uitgetild. Toen ik nog peiler en zwaardenman was, haalde ik elke wedstrijd een nat pak.”
Top klassering
Klaas hoopt in de top mee te draaien dit jaar. “Wij moeten het schip opnieuw leren kennen vanwege de verbouwing vorig jaar en dit jaar een nieuwe mast met compleet nieuw tuig. Dat is toch eerst weer even uitzoeken.” Aan bijgeloof doet Klaas niet. “Ik pak mijn kleren en stap aan boord. We gaan ervoor!”
De Skûtsje Undernimmers Dei van Rotary SWF
Op vrijdag 17 juni werd de jaarlijkse “Skûtsjes Ûndernimmers Dei” op de Snitser Mar gehouden. Deze dag werd georganiseerd door de Rotary Sneek-Zuidwesthoek voor ondernemers en hun relaties.
12 SKS- Skûtsjes
Naast het Ljouwerter skûtsje met Siete Meeter, zeilden er afgelopen vrijdag nog 11 andere SKS-skûtsjes tijdens de” Skûtsje Undernimmers Dei” van de Rotary SWF. Het Ljouwerter skûtsje werd 5e in de eerste wedstrijd en behaalde tot twee keer toe de 6e plaats in de tweede- en derde wedstrijd.
Gedeelde 4e plaats
Het Ljouwerter skûtsje eindigde achter Joure, met Dirk Jan Reijenga, die naar de eerste plaats zeilde met respectievelijk twee keer een 3e plaats in de eerste- en derde wedstrijd en de 1e plaats behaalde tijdens de tweede wedstrijd. Grou, met Douwe Visser ,werd 2e in het eind klassement en Heerenveen eindigde als 3e in het eind klassement. Samen met Earnewâld eindigen wij op een gedeelde 4e plaats.
Diskwalificatie
Gerhard Pietersma van Earnewâld had kunnen winnen, maar door een foute start, tijdens de eerste wedstrijd, werd hij gediskwalificeerd voor deze wedstrijd. Earnewâld herstelde zich goed in de wedstrijden die nog volgende en eindigden op 3e en 1e plaats. waardoor zijn uitkwamen op een gedeelde 4e plaats met het Ljouwerter Skûtsje.
Uitslagen:
Joure 3, 1, 3: 7; 2. Grou 1, 7, 4: 12; 3. Heerenveen 8, 6, 2: 16; 4. Earnewâld 13, 3, 1: 17; Leeuwarden 5, 6, 6: 17; 6. Súdwesthoek 9, 2, 9: 20; 7. d’Halve Maen 2, 10, 10: 22; 8. Ut en Thús 4, 8, 13: 25; 9. Langweer 12, 9, 5: 26; 10. Drachten 5, 13, 8: 26; 11. Lemmer 11, 4, 11: 26; 12. Akkrum 10, 12, 7: 29; 13. Huzum 7, 11, 12: 30.